Van emotie naar actie

We hebben gezien hoe emotie het leren kan verhinderen. Mensen die emotioneel worden, raken er door gedomineerd. Er is een biologische reden waarom discussies verhitter worden, en niet afkoelen, naarmate ze langer duren. De deelnemers zitten in een vicieuze cirkel. Discussies zijn zó gevaarlijk dat ze, vroeger gelukkig meer dan nu, kunnen eindigen met getrokken messen, en met doden en gewonden. Op dat vlak zijn we een unieke soort. Maar ook bij de meer subtiele vormen van weerstand is er sprake van een emotionele reactie. Alleen blijft ze beter verborgen.

Grote emoties zijn eerder zeldzaam, we voelen ze zeker niet elke dag. Anderzijds worden we de hele dag door belaagd door micro-emoties, kleine voorvalletjes in ons dagelijkse leven en werk die een emotionele respons activeren. Die emoties hebben een cumulatief effect. Het is alsof we kleine kiezeltjes op een weegschaal stapelen, positieve emotie aan de ene kant, negatieve emotie aan de andere. En een weegschaal kan doorslaan.

De dosis maakt het vergif

Negatieve micro-emoties op het werk zijn niet ver te zoeken. We spreken gemakkelijk over gezellige drukte en zelfs ‘gezonde’ stress, maar het is duidelijk dat werkdruk een delicate balans is, die aan beide kanten — je kunt teveel maar ook te weinig te doen hebben — negatieve emoties opwekt. Andere stressoren zijn het omgaan met defensieve routines, het spelen van politieke spelletjes, de frustraties die onze computers veroorzaken, de tientallen andere dingen (niet noodzakelijk werkgerelateerd) die we niet mogen vergeten, noem maar op.

Hersenen zijn geen spieren, al roepen we de vergelijking graag metaforisch op. Metabolische stress, het bewust veroorzaken van microscheurtjes in een spier, zorgt ervoor dat we de spier doen groeien. Krachttraining werkt omdat we onze spieren gecontroleerd beschadigen. Hetzelfde principe zie je in het immuunsysteem, en is één van de fundamenten van de farmacologie, waar het verschil tussen genezen en ziek maken vaak in de toegediende dosis ligt. What does not kill you makes you stronger.

Bij de hersenen werkt het anders. Hersenen ontwikkelen zich door myelinisatie, en dat process vereist vooral consistentie en herhaling, geen emotie. Geen enkele vorm van stress kan het leerproces in de hersenen helpen. Emoties maken ons niet resistenter, behalve tegen emoties. Leren onder emotie heeft een naam: trauma. Het roept enkel meer emotie op. We willen de go-getters niet schofferen, maar gezonde stress bestaat niet, waar het op leren aankomt.

We kunnen, en mogen, emotie ook niet uitbannen. Zonder positieve emoties zou het leven waarschijnlijk een grijze en saaie bedoening zijn, en zonder negatieve emoties zou het waarschijnlijk moeilijker zijn om positieve emoties te ervaren. Anderzijds stelt het onderzoek naar flow-state in vraag of je al dan niet emotie nodig hebt om gelukkig te zijn. Het is complex, en we zijn geen neurologen, dus we durven hier enkel te speculeren.

Emotie als vijand

Toch blijven we met een probleem zitten: emotie is de vijand van leren. Emotie schakelt effectief de mechanismen in de hersenen uit die ons in staat stellen om uit onze ervaringen te leren. Zeg wat je wil over het schoolsysteem, maar de pedagogiek is zich daar veel bewuster van dan de bedrijfswereld. De tijd dat kinderen gekleineerd en beschaamd, en zelfs lichamelijk bestraft werden, omdat ze iets niet konden of wisten, ligt gelukkig achter ons. Het wekte niet alleen onnodige weerstand en rebellie op, het hinderde ook opmerkelijk de leerresultaten.

Waarom verwachten we van volwassenen wel dat ze blijven leren en groeien, terwijl ze elke dag onder druk staan om niet gekleineerd en beschaamd te worden? Wanneer we hen dwingen tot subordinatie, wanneer we hen in enge rollen duwen omdat het de firma zo uitkomt, wanneer we kunstmatig concurrentie opwekken voor felbegeerde managementposities, wanneer we de werkdruk zo opdrijven dat ze niet meer in staat zijn om te pauzeren, of ‘s avonds in de zetel te duiken, wanneer we hen laten sukkelen met gebrekkige computertoepassingen, wanneer we hen kostbare tijd doen verliezen aan nutteloze taken, en wanneer we hen uiteindelijk daarover evalueren en beoordelen, en rangschikken tegenover hun collega’s. Als we het leren in organisatie doelbewust zouden willen verhinderen, zouden we waarschijnlijk niet anders te werk gaan.

Actie 📣

Vergeef me deze korte rant, ik werd wat emotioneel.

Als we het leren in organisaties beter mogelijk willen maken, is het dus een aannemelijk idee om negatieve emotie, wanneer ze opduikt, te gaan kortsluiten. Dat doen we bijvoorbeeld als we een time-out nemen tijdens een meeting, omdat we onszelf of iemand anders emotioneel voelen worden.

Eén van de beste manieren die we kennen om iemand uit de emotie te halen, is om die persoon te bewegen tot actie. Letterlijk: iets doen. In het doen laten we onze emotie rusten, en krijgt ze de tijd om af te koelen.

Dus, als je collega panikeert omdat iemand net haar hele planning om zeep geholpen heeft, en ze nu ineens tijd en mensen tekort komt, kader dan eerst de emotie. Staat het huilen haar nader dan het lachen? Geen probleem, laat de emotie even zijn. Je collega moet eerst op adem kunnen komen, steun haar daarin. En breng haar daarna terug naar de actie. Zeg bijvoorbeeld: ‘schrijf eens de namen en telefoonnummers op van alle mensen waarvan je nu de input ontbreekt, en die we straks gaan moeten opbellen.’ De beste acties om emotie te kalmeren zijn triviaal om uit te voeren, vereisen toch enig denk- of opzoekwerk (het rationele brein moet opnieuw geactiveerd worden), en is idealiter een kleine behulpzame stap naar een oplossing.

Emotie toelaten, maar daarna mensen terug naar de actie brengen is belangrijk. Niet omdat emotie slecht is, maar omdat we door onze emotie stoppen met leren.

(Photo credit: Birmingham Museums Trust via unsplash)