NIVEA — Niet Invullen Voor Een Ander

Aan tafel kwam Oudejaarsavond te sprake, na de feiten. Er waren, voor de feiten, grote verwachtingen geschept, ‘We gaan eens goed uitgaan in ’t Stad!’ — ‘En, zijn jullie met Oudejaarsavond nu naar ’t Stad geweest?’ Vijf seconden stilte, dan, ‘Ooh, eventjes…’

De trigger. Een schijnbare tegenstelling, een tegenstrijdigheid in het verhaal. Het zesde zintuig van mijn vrouw ging rechtop zitten. De volgende vraag kwam spontaan, en toonde oprechte interesse, ‘Ah! Vertel eens, wat hebben jullie zoal gedaan?’ We kregen de naakte feiten, netjes in chronologische volgorde. De verteller kwam los. Voor we het zelf beseften kregen we meer dan we hadden onderhandeld: het verwachte drama, het uiteindelijke drama, en de kleine leugen toegegeven, als toemaatje.

Maar laat ons nu even deze anecdote als vertrekpunt verlaten, ook om de betrokkenen te sparen, en even kijken naar de structuur van dit gesprek.

Er zijn 2 manieren om feedback van de wereld te ontvangen. De eerste is direct, via zintuigen: we ruiken, smaken, voelen, horen, en zien. De tweede is indirect. We noemen dat verhalen. Verhalen geven ons informatie over de wereld rondom ons, waar onze zintuigen niet kunnen reiken. Ik kan je niet vertellen of het in de winter sneeuwt in Rwanda. Mijn buurman kan dat wel. Ik kan hem dat vragen, en hij kan me dat vertellen. Luisteren is het zesde zintuig.

Als we met een vraag zitten, is het alsof er een klein gaatje in onze hersenen zit. En daar houden onze hersenen niet van, zo’n gaatje, dus dat willen ze invullen. Nu zijn er opnieuw 2 manieren waarop ze dat kunnen invullen. Ze kunnen het intuïtief invullen. Dat wil zeggen, zelf een fantasietje opzetten dat netjes past in ons eigen verhaal. Ze maken onze werkelijkheid opnieuw coherent, en case closed. Of ze kunnen het invullen met echte data. En daar kom jij, je bewuste ik, op de proppen. Want als jij je hersenen geen echte data geeft, vullen ze het gaatje zelf in met een fantasietje.

Terug naar onze anecdote. Vijf seconden stilte, dan, ‘Ooh, eventjes…’ In een flits hadden mijn hersenen de tegenstrijdigheid ontdekt, en ingevuld. Het uitgaan was waarschijnlijk wat tegengevallen. Misschien was het saaier dan verwacht. Maar dat had ze nu achter zich gelaten. Toch werd ze niet graag aan haar ontgoocheling herinnerd. Dus trachtte ze casual de vraag te ontwijken. Case closed. Gelukkig is mijn vrouw niet zo dom als ik. Zij was bereid te luisteren. — ‘Ah! Vertel eens, wat hebben jullie zoal gedaan?’

Verhalen zijn data. Toevallige, naakte, feitelijke verhalen. Wat is er gebeurd, vertel eens? Als je iemand gewoon zijn verhaal laat vertellen, hoef je zelden te vragen ‘waarom’. Je moet niet gaan peuteren naar emoties. Dat doet de verteller wel uit zichzelf. Als alles goed gaat, krijg je meer dan je had onderhandeld. Mensen worden eerlijk wanneer ze feitelijk vertellen. Als dank omdat je enkel wou luisteren, en niks meer.

Luisteren doe je zoals een detective, niet zoals een politieagent in de verhoorkamer. Zoek de schijnbare tegenstellingen in het verhaal, en vraag wat er gebeurd is. Het is de handigheid van elke coach.

Goede vriend Stéphane leerde me onlangs het volgende acroniem: NIVEA — Niet Invullen Voor Een Ander. Vul nooit vanuit je fantasie in wat je gewoon kunt vragen. Het zesde zintuig is oprecht luisteren, en zelf geen conclusies trekken. Pas wanneer je de data hebt kun je de juiste beslissingen nemen. NIVEA, het merk gebruik ik niet, het acroniem alsmaar vaker.

(Photo credit: Morgan Vander Hart via unsplash)