Houden van onzekerheid

Leven in onzekerheid is moeilijk. Het blijkt dat we liever slecht nieuws krijgen, dan moeten blijven leven in onzekerheid.

Op zich is dat vreemd. Want alle leven leeft in onzekerheid, we kennen geen enkele soort die de toekomst kan inkijken. Onzekerheid zou normaal, en prettig moeten aanvoelen, als slapen en eten. Misschien omdat we als enige soort beseffen dat de toekomst op ons af komt?

We leven gedwongen in onzekerheid, omdat de toekomst onvoorspelbaar is. We kijken naar onze leiders voor antwoorden. Het is geen toeval dat we onze managers tegenwoordig 'leaders' noemen, zo wanhopig zijn we. We roepen om actie. Managers voelen die druk, maar hebben geen antwoord. Op een zeker niveau geef je dat niet langer toe. Op een zeker niveau ben je zo ver verwijderd van de dagdagelijkse realiteit van de organisatie, dat je onmogelijk nog kan helpen. Dat is de schuld van het systeem, niet de manager.

Ken je ook die manager die elke verandering wil uitstippelen en becijferen, en externe consultants inhuurt om elke beslissing extra gewicht te geven? Dat, mijn vriend, is de druk van gedwongen leiderschap. Managers kunnen zich niet permitteren om fouten te maken. Maar dat betekent niet dat ze niet even overweldigd worden door de complexiteit.

Als we onzeker zijn, voelen we de drang om te veranderen. De transformaties die we ondergaan hebben we zelf gezocht, met ons niet aflatende zagen en klagen. Elk met zijn eigen defensieve routines: het afschuiven van de verantwoordelijkheid, het niet durven zeggen dat we iets niet begrepen hebben, het tactisch afwezig zijn, de achterklap aan de koffiemachine, het voor elk nieuw programmaatje een opleiding willen. Nu worden we verzocht te veranderen. 'What did you expect?'

De toekomst is onvoorspelbaar, omdat de wereld complex is. Maar niet alles in de wereld is complex. Er zijn ook eenvoudige dingen. Als ik het instructieboekje volg, dan kan ik een LEGO-brandweerwagen, of een IKEA-kast in elkaar boksen. Dat is een eenvoudig probleem. Ik kan het zelf. Een vliegtuig of een e-commerce platform bouwen lijkt complex, voor jij en ik, maar is dat niet echt. Voor elk onderdeel bestaat er een expert, en ook voor de methode die we gebruiken om het te bouwen. Als we het zelf niet kunnen, dan kunnen we die expert inhuren. Het is een ingewikkeld probleem, maar toch voorspelbaar.

Een complex probleem is er eentje waarbij er zoveel factoren en krachten in het spel zijn, dat we onmogelijk de uitkomst kunnen voorspellen, hoeveel computing power we er ook tegen aan gooien. Een munt opgooien om te beslissen, poker spelen, een partijtje voetbal, een gesprek onder vrienden, een baby eten geven, een dagje naar het tropisch zwembad: al die dingen zijn complex. Toch maken die dingen ons niet onzeker. Er zijn zoveel complexe dingen in ons dagelijkse leven, dingen waarover we niet zeker zijn. En toch bezorgen ze ons geen angst.

Maar vertel je medewerkers dat je wil dat ze vanaf morgen GMail gaan gebruiken in plaats van Outlook, en het kot is te klein.

Complexiteit, en bijgevolg onzekerheid, zou prettig moeten aanvoelen. We zijn er namelijk verdomd goed in. Al wie geregeld met zijn auto door het centrum van Brussel moet, of al wie zich, op een zaterdagmiddag, als eens op de Meir in Antwerpen gewaagd heeft, weet dat.

Complexiteit moet beleefd worden. Duik er maar eens goed in!

(Photo credit: Jeremy Bishop via unsplash)